• Stel themabeleid op. Welke visie heeft jullie kinderopvangorganisatie of gastouderbureau op hygiëne?
• Beschrijf in het beleid in ieder geval wat jullie doen om bij te dragen aan hygiënisch werken in de opvang.
• Bedenk als gastouderbureau hoe je gastouders kunt ondersteunen bij het vastleggen van het hygiënebeleid in hun pedagogisch werkplan.
• Je kunt het themabeleid ook koppelen aan het pedagogisch beleid, gezondheids- en veiligheidsbeleid.
• Denk bij jullie beleid in ieder geval aan: 
  • Afspraken bij een ziek kind of een zieke medewerker.
  • Afspraken over zwangere medewerkers. Denk bijvoorbeeld aan kinderziekten die gevaarlijk zijn voor zwangere pm’ers. 
  • Scholing voor medewerkers over hygiënische maatregelen.
  • Afspraken hoe je bij kinderen aandacht besteedt aan hygiëne, bijvoorbeeld handen wassen.
  • Wat jullie aandachtspunten zijn rond hygiëne. Bijvoorbeeld de keuken, het sanitair, zandbakken, (baby)speelgoed en (huis)dieren.
  • Houd bij het inrichten van jullie hygiënebeleid rekening met de normen en tips voor hygiëne op de opvang die je vindt in de Hygiënerichtlijn voor kinderdagverblijven, peuterspeelzalen en buitenschoolse opvang. Zoals:  
    • Zorg voor goede handhygiëne bij de medewerkers en kinderen.  
    • Gebruik voorbeeldpictogrammen voor handen wassen en hoest- en niesdiscipline.  
    • Zorg voor schone zandbakken en speeltoestellen. 
  • Hoe, wanneer en door wie het gebouw, de ruimtes, spullen en materialen regulier worden schoongemaakt. 
  • Hoe geventileerd wordt en hoe en wanneer gelucht wordt. Neem hierbij ook onderhoud aan eventuele ventilatiesystemen op Lees voor meer informatie de 5 basistips om te ventileren op Ventilerenzogedaan.nl.
  • Afspraken bij meerdere zieke kinderen en wanneer en door wie er contact wordt opgenomen met de GGD Gemeentelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke gezondheidsdienst ) (bij uitbraken van infectieziektes of voor advies over hygiëne). Neem daarbij ook de contactgegevens op van de GGD.

• Betrek en informeer medewerkers, gastouders en ouders/verzorgers bij het opstellen van het beleid. En blijf ze bij elke relevantie gelegenheid vertellen wat de (nieuwe) afspraken zijn. Informeer ze tenminste jaarlijks over het beleid.
• Blijvende aandacht voor hygiënebeleid is belangrijk zodat pedagogisch medewerkers en gastouders de hygiënemaatregelen uitvoeren en kennis hebben welk effect hygiëne op het gedrag en de ontwikkeling van kinderen heeft.
• Meld veranderingen in het beleid, bijvoorbeeld na evaluatie, via een nieuwsbericht op de website of in een nieuwsbrief.

• Borg taken en verantwoordelijkheden. Maak bijvoorbeeld één medewerker verantwoordelijk voor het actualiseren van het hygiënebeleid.
• Denk ook aan uitvoeren en handhaven van het beleid, inclusief afstemming en communicatie met medewerkers, gastouders, ouders/verzorgers en kinderen.

• Evalueer jaarlijks of het bestaande beleid werkbaar is voor pedagogisch medewerkers, gastouders en ouders/verzorgers.

• Organiseer periodiek een moment om de pedagogische professionals op de hoogte te stellen van (veranderingen in) het hygiënebeleid in de opvang.  
• Organiseer bijscholingen voor medewerkers op hygiëneonderwerpen die aansluiten bij het hygiënebeleid. Betrek eventueel de GGD Gemeentelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke gezondheidsdienst ). 

• Gebruik de dagritmekaart 'Alles schoon'. Deze bevat inspiratie voor leuke activiteiten die pedagogisch medewerkers kunnen doen met jonge kinderen (1,5 tot 4 jaar). 
• Pedagogisch medewerkers en gastouders zijn onmisbaar om hygiënebeleid goed uit te voeren. Zorg er daarom voor dat zij de afspraken kennen, maar ook weten waarom deze afspraken belangrijk zijn.  
• Zorg dat medewerkers en gastouders weten hoe ziekteverwekkers zich verspreiden en waar zij informatie over hygiëne kunnen vinden. Wijs medewerkers op de KIDDI-app. 
• Wen kinderen gezonde gewoontes aan, zoals handen wassen na toiletbezoek en voor het eten.  
• Leer kinderen hoest- en niesdiscipline: 
  • Hoest of nies niet in de richting van een ander. 
  • Draai het hoofd weg of buig het hoofd.  
  • Nies of hoest in de binnenkant van de elleboog. Gebruik eventueel een papieren zakdoek.  
  • Handen gebruikt bij hoesten, niezen of neus afvegen? Was de handen met zeep.  
• Bekijk de folder  van het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) voor meer informatie.

• Geef als medewerkers en gastouders het goede voorbeeld: was de handen op de juiste momenten en hoest en nies in de elleboog.

Hygiënemaatregelen: 

• Herinner kinderen, medewerkers en ouders/verzorgers aan hygiënische gewoontes via posters. 
• Kijk waar je de inrichting van sanitaire voorzieningen kunt verbeteren.   
• Is er een uitbraak van een infectieziekte? Je kunt dan gebruikmaken van deurbriefjes van het RIVM.  
• Wees alert op de aanwezigheid van teken als er een buitenruimte is.

Ventileren en luchten: 

• Zorg dat er voldoende verse buitenlucht in de ruimte komt (= ventileren). Zet de mechanische ventilatie direct na binnenkomst aan en op de juiste stand. Of zet één of meerdere kiepraampjes op een kier. 
• Tip: plaats een CO2 meter in de ruimte. Dat geeft je een indicatie of er voldoende wordt geventileerd. 
• Zet na het koken of bijvoorbeeld als de kinderen buitenspelen (pauze) de ramen en deuren wijd open om te luchten (snel verversen van de lucht). 
• Zorg ervoor dat ventilatieroosters en/of ventielen (indien aanwezig) schoon blijven. Volg de instructie van de fabrikant. Neem dit op in het schoonmaakrooster (wanneer, hoe en wie het doet).  
• Lees voor meer informatie de 5 basistips om te ventileren op Ventilerenzogedaan.nl. 

• Informeer ouders/verzorgers over hygiëne-afspraken. Bijvoorbeeld over handhygiëne en jullie hoest- en niesdiscipline. Zo kunnen zij dit ook met de kinderen thuis oefenen. 
• Informeer ouders/verzorgers over afspraken rondom ziekte van hun kind. 
• Laat ouders/verzorgers meedenken en -werken via de oudercommissie.

• Hygiëne krijgt meer aandacht als iedereen zich erbij betrokken voelt. Zorg daarom dat kinderen, ouders/verzorgers, medewerkers en gastouders ook een rol kunnen spelen bij activiteiten.

• Geef als medewerkers en gastouders het goede voorbeeld: was de handen op de juiste momenten en hoest en nies in de elleboog.

• Betrek lokale samenwerkingspartners met specifieke deskundigheid, kennis en ideeën bij de activiteiten die je organiseert. Denk aan een (Gezonde) school in jouw buurt, Jeugdgezondheidszorg (GGD Gemeentelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke gezondheidsdienst )) of aan je gemeente.

• Zorg dat je weet hoe het met de kinderen gaat rond hygiëne.

• Effectief werken aan hygiëne vraagt dat pedagogisch medewerkers en gastouders alert te zijn op problemen of zorgen. En dat zij weten wat ze met een signaal doen. 
• Wees alert op ziekteverschijnselen bij kinderen.  
• Wees alert op gedragsverandering bij kinderen, dit kan veroorzaakt worden door ziekte.  
• Kijk voor details in de KIDDI-app van het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) (meer info over de app lees je op deze pagina). 
• Zorg voor een luizencontrole na iedere vakantie en nadat er een melding is gemaakt van luizen bij een kind. 
• Hebben de kinderen in een buitenruimte gespeeld met hoog gras, bosjes en bladeren? Weest dan alert op de aanwezigheid van teken. Kijk voor meer informatie op Rivm.nl.
•  Zorg dat signalen in jullie organisatie worden opgepakt. 
• Informeer ouders/verzorgers en medewerkers: voor bepaalde infectieziekten geldt een meldingsplicht. Neem contact op met de GGD Gemeentelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke gezondheidsdienst ) als er een ongewoon aantal kinderen is met diarree, geelzucht, huidaandoeningen of andere ernstige aandoeningen van vermoedelijk infectieuze aard. Zie ook het draaiboek Artikel 26-meldingen Wpg-instellingen. 
• Neem contact op met de ouders/verzorgers als een kind er niet goed uitziet of zich niet lekker voelt.  
• In principe is bij ziekte de ouder/verzorger degene die de huisarts inschakelt. Alleen als er acuut gevaar dreigt schakel je als kinderopvang een arts in.   
• Zorg dat ouders/verzorgers het melden aan de opvang als een kind een besmettelijke ziekte heeft. 

• Breng het beleid rond hygiëne jaarlijks onder de aandacht. Bijvoorbeeld tijdens een informatieavond, via de website of in de nieuwsbrief.